bolşevik siyasetçi, devrimci ve marksist teorisyen. 1879 - 1940.
sovyetler birliği'nin ilk yıllarında etkili bir siyasetçiydi. dışişlerinden sorumlu halk komiseri görevini alan ilk kişi, kızıl ordu'nun kurucusu ve komutanı,
savaştan sorumlu halk komiseri oldu. ayrıca bolşevik parti'nin
politbüro üyesiydi.
josef stalin ile giriştiği siyasi mücadeleyi kaybedince resmi görevlerden alındı ve sovyetler birliği'nden sürgün edildi.
önemli
marksist teorisyenlerden biridir, görüşleri
troçkizm adıyla anılır, stalin ve
mao'nun görüşlerine karşı en önemli muhalefet hareketini oluşturur.
lev davidoviç bronştayn adıyla yanovka’da küçük toprak sahibi bir yahudi ailesinin çocuğu olarak doğdu. troçki adını 1902 yılından itibaren kullanmaya başlamıştır.
1917 rus devrimi'nin önde gelen isimlerindendir.
sovyetler birliği'nin kurulmasında, ihtilal sonrası iç isyanların ve ayaklanmaların bastırılmasında birinci derecede rol oynadı. kızıl ordu nun kurucusu olarak kabul edilir.
lenin in ardından sovyetlerin ikinci adamı oldu. lenin in ölümünden sonra stalin ile giriştiği iktidar mücadelesini kaybetti, uzun yıllar sovyetler birliği nde bolşevik parti üyesi olarak kalan troçki, bolşevik parti ye karşı bir işçi ayaklanması örgütlenmesi ve işçi sınıfı iktidarına karşı silahlı ayaklanmayı teşvik etme suçlarıyla suçlandı ve ülkeyi terk etmek zorunda kaldı. daha sonra kaleme aldığı "
ihanete uğrayan devrim" analizi batı burjuvazisi tarafından ilgiyle karşılandı.
1940 yılında
nkvd ajanı olan
ramon mercader adlı
stalinist bir ispanyalı, gazeteci kılığında, röportaj yapmak bahanesiyle
troçki'nin kaldığı eve gitti. fırsat bulunca başına kazmayla vurmak suretiyle ağır şekilde yaraladı. troçki, saldırganla boğuştuğu sırada odaya giren troçki'nin korumaları mercader'e saldırdı. troçki, korumalarına "onu öldürmeyin, bu adamın anlatacak bir hikayesi var." diye seslendi. aldığı yaranın etkisiyle troçki ertesi gün öldü. ölümünden önce iki kez bilinci yerine geldi. ilkinde eşine "
burjuva basına iyi malzeme olduk" diyerek ölümle yüz yüze geldiği bir anda cesaretini yitirmediğini gösterdi. bir sonraki bilincin geri gelişi ise son sözlerini sarf etmesini sağladı. bu sözler: "dördüncü enternasyonal'in zaferinden eminim, ileri!" olmuştur.
cinayetten kısa bir süre sonra
joseph stalin, mercader'in annesi caridad'a operasyondaki payı için
lenin nişanı vermiştir. 1961'de sovyetler birliği'ne taşınan mercader, dönemin
kgb başkanı
alexander shelepin tarafından sovyetler birliği kahramanı madalyası almıştır.